Trong nền ngoại giao quốc tế đương đại, đâu là những nhân tố tiềm ẩn thay đổi
cuộc chơi? Theo Stephen M. Walt - giáo sư về quan hệ quốc tế của Đại học
Harvard, Mỹ - "nhân tố thay đổi cuộc chơi" là sáng kiến táo bạo và liều lĩnh làm
biến đổi về mặt cơ bản bối cảnh chiến lược; tạo ra các khả năng nới và buộc
người khác phải xem xét lại các quan điểm riêng của họ.
|
Chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Richard
Nixon tới Trung Quốc
|
Các ví dụ trước đó có thể kể ra là chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Richard
Nixon tới Trung Quốc, tuyên bố bất ngờ của Anwar Sadat rằng ông sẵn sàng tới Jerusalem
để tìm kiếm hòa bình, hoặc hiệp ước Molotov-Ribbentro giữa Đức Quốc Xã và Liên
Xô đã giúp mở cửa cho thế giới tiến vào Thế chiến II.
Những sáng kiến này thường bao gồm các yếu tố được lên kế hoạch hậu trường từ
trước, nhưng chúng lại rất bất ngờ đối với niều người và có tác động rất lớn khi
được công bố.
Stephen M. Walt đã liệt kê ra 5 sáng kiến như vậy mà các lãnh đạo thế giới có
thể đưa ra. Những sáng kiến này rất liều lĩnh, nhưng không ai dám chắc là sẽ
thành công.
Mỹ chưa có phương án sử dụng quân sự với Iran
|
Tổng thống Mỹ Barack Obama chuẩn bị có bài phát biểu tại Hội đồng Bảo an
liên Hợp Quốc về việc trừng phạt Iran vì chương trình hạt nhân của nước này vào
năm 2010.
|
Ít nhất là trong một thập kỷ, các lãnh đạo của Mỹ đã nói đi nói lại rằng tất
cả mọi phương án "đều được tính đến" với Iran. Trong một khía cạnh, điều này
thật quá rõ ràng: chừng nào mà bạn còn các khả năng cụ thể, bạn luôn có phương
án sử dụng chúng dù cho bất kể trước đó bạn đã nói gì. Nhưng cứ nhai đi nhai lại
một khả năng sử dụng phương án quân sự thì đó không phải là cách hay để xây dựng
lòng tin - đặc biệt là khi đối phương lúc nào cũng hoài nghi.
Nhưng đó cũng là mộ cách tốt để thuyết phục đối phương rằng họ phải
thế nào thì mới dẫn tới một cuộc tấn công nghiêm trọng, chẳng hạn như có
vũ
khí hạt nhân (mà điều đó thì Mỹ không hề muốn). Trong mọi trường hợp,
việc duy
trì "xem xét" phương án quân sự không có nghĩa là phải đẩy sự việc lên
tới mức
đó.
Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu như chính quyền Obama tuyên bố hoàn toàn "không
tính đến" phương án quân sự? Nó chỉ đơn giản là nhắc mọi người nhớ rằng biện
pháp đó không loại trừ hành động quân sự để bảo vệ các đồng minh của Mỹ hoặc trả
đũa các cuộc tấn công trực diện vào Mỹ hoặc các lực lượng của Mỹ, nhưng Mỹ không
hề dự tính tấn công vào Iran mà thay vào đó, chỉ dựa trên các biện pháp ngoại
giao.
Hamas sửa lại Hiến chương
|
Những người Palestine tuần hành qua các biểu ngữ của Hamas ở Gaza vào tháng
3/2011.
|
Trong Hiến chương của nhóm Hamas (Palestine), các chuyên gia cho rằng có rất
nhiều yếu tố không chỉ ra rõ các điểm mấu chốt của nhóm này, nhưng lại có rất
nhiều nội dung không liên quan gì tới các vấn đề gây chia rẽ giữa Israel và
Palestine.
Nhưng cứ thử hình dung điều gì sẽ xảy ra khi Hamas tuyên bố họ từ bỏ các điều
khoản cứng rắn nhất trong hiến chương hiện nay của họ? Họ vẫn có thể có quan
điểm cứng rắn về các vấn đề khác. Nhưng dựa trên một dấu hiệu không lẫn vào đâu
được rằng: Hamas sẵn sàn từ bỏ các tuyên bố cực đoan nhất của mình, thì việc
chỉnh sửa lại bản Hiến chương có thể mở ra một lối để cho tổ chức này tham gia
vào quá trình đàm phán hòa bình (điều này thực sự cần thiết), và do đó, đây cũng
là một nhân tố tiềm ẩn làm thay đổi cục diện.
Mỹ đề xuất cùng Giảm vũ khí hạt nhân toàn cầu
|
Tổng thống Barack Obama và Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào trong Hội nghị
thượng đỉnh An ninh Hạt nhân tại Washington DC, tháng 4/2010.
|
Kho đạn dược hạt nhân của Mỹ và Nga đã giảm đi đáng kể từ sau Chiến tranh
Lạnh, nhưng vẫn còn lớn hơn rất nhiều so với số lượng mà họ cần. Nhưng trong mọi
tình huống hiện nay, chiến tranh hạt nhân giữa các cường quốc không đáng ngại
bằng việc bom hạt nhân có thể rơi vào tay các nhóm khủng bố, hoặc các nguyên
liệu để họ có thể tự tạo bom.
Đề xuất này không nhất thiết là phải giải trừ vũ trang hoàn toàn. Nhưng ý
tưởng cơ bản có thể là nhằm buộc các cường quốc hạt nhân khác có suy nghĩ nghiêm
túc trong việc giảm bớt kho vũ khí hạt nhân của họ bằng cách nói rõ rằng Mỹ sẵn
sàng cắt giảm thêm nữa kho đạn dược của minh.
Một đề xuất như vậy nghe có vẻ không tưởng, nhưng Mỹ chẳng có gì nhiều để mất
khi làm vậy. Và ít nhất thì, Mỹ lại được coi là biết lo xa, và nhấn mạnh được
tầm quan trọng của vấn đề an ninh hạt nhân, cùng lúc lại tiết kiệm được khối
tiền.
Israel chấp thuận kế hoạch hòa bình của Liên đoàn Ả Rập
|
Thủ tướng Israel Netanyahu gặp gỡ Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton và Tổng
thống Palestine Mahmoud Abbas trong suốt cuộc đàm phán hòa bình ba bên
tháng 9/2010.
|
Trở lại năm 2002, Ả Rập Xê Út đã đưa ra một đề xuất hòa bình hứa hẹn việc Ả
Rập sẽ hoàn toàn công nhận Israel một khi đạt được giải pháp hai nhà nước. Đề
xuất này được khởi động lại vào năm 2007 và được cả Liên đoàn Ả Rập tán thành.
Đây chỉ là một đề xuất chung chung và không phải là một "thỏa thuận cuối cùng"
hoàn chỉnh, nhưng nó chỉ ra hầu hết các vấn đề then chốt có thể được giải quyết
và cho thấy rõ là các vấn đề này có thể được giải quyết thông qua đàm phán. Tuy
nhiên, Israel vẫn đang khước từ sáng kiến này.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu thường nói rằng ông không thật sự
hứng thú với giải pháp hai nhà nước cùng tồn tại, và rằng tất cả mọi cuộc đàm
phán của ông rất mơ hồ và nhằm mua thời gian để xây thêm nhiều khu vực định cư.
Nhưng sẽ ra sao nếu như ông chấp thuận đề xuất của Liên đoàn Ả Rập và sẵn sàng
đàm phán dựa trên các cơ sở của đề xuất này? Đây có thể là một nhân tố thay đổi
cục diện, và không hề ảnh hưởng gì tới các lợi ích sống còn của Israel.
0 comments:
Post a Comment